Raporty z prac osuszeniowych
Rozwiązanie problemów wodnych i wilgotnościowych w odbudowywanym budynku Teatru Narodowego 
w Warszawie.
Już po niespełna trzech kwartałach od rozpoczęcia prac osuszających, prowadzonych przez Wojskową Akademię Techniczną, uzyskano bardzo obiecujące efekty schnięcia murów. Obecnie prace te dobiegają końca na całym obiekcie. Dla zobrazowania skali prac izolacyjnych podaję, że na obiekcie Teatru Narodowego należało wykonać zabiegi techniczne osuszania na długości około dwóch i pół kilometra murów zewnętrznych i wewnętrznych. Skuteczność metody iniekcji krystalicznej została poddana bardzo ostrej weryfikacji technicznej na obiekcie murów czerpni powietrza, gdzie terminy technologiczne innych prac wykończeniowych wymagały uzyskania możliwie jak najszybciej efektów w postaci suchego podłoża.
W murach czerpni, we wrześniu 1991 r. i następnie w lutym 1992 r. wykonano dwa rzędy blokady przeciwwilgociowej. Natomiast w marcu i czerwcu 1992 r. wykonano pomiary sprawdzające wilgotność murów poniżej i powyżej blokady.
Rzut poziomy murów czerpni Teatru Narodowego z zaznaczonymi miejscami pobrania próbek do badań w różnych terminach.
Wyniki tych badań podano w tablicy i obrazowo przedstawiono na rysunku. Są one bardzo korzystne dla oceny zastosowanej metody osuszania murów. Po okresie 10 miesięcy uzyskano już wilgotność zbliżoną do oczekiwanej, tj. około 4% na głębokości 20 cm, a po dalszych sześciu miesiącach, w styczniu 1993 r., pomiary wykazały, że wilgotność w murach lewego i prawego toku czerpni obniżyła się we wszystkich miejscach nad wykonaną izolacją poziomą poniżej 4% masowych. Wyniki podano w tablicy i na wykresie. Próbki o numerach nieparzystych od 1 do 29 pobrano z murów lewego i prawego toku poniżej założonej blokady przeciwwilgociowej metodą iniekcji krystalicznej.
Wyniki pomiarów wilgotności masowej próbek zwierciny pobranych z różnych miejsc murów czerpni powietrza Teatru Narodowego w Warszawie.
Próbki o numerach parzystych od 2 do 30 pobrano w linii pionowej nad izolacją poziomą i odpowiednimi numerami nieparzystymi próbek. Izolację założono we wrześniu 1991 r., próbki od 1 do 30 pobrano w marcu 1992 r. Kolejny pomiar kontrolny w miejscach o podwyższonej wilgotności powyżej blokady przeciwwilgociowej przeprowadzono w czerwcu 1992 r. Miejsca pobrania próbek naniesiono na rysunek rzutu poziomego czerpni. Próbki do badań pobierano z głębokości do 20 cm i wysokości 30 cm i 100 cm nad poziomem posadzki czerpni (marzec 1992 r.) oraz 100 cm nad poziomem podłogi (w czerwcu 1992 r. i styczniu 1993 r.). Na podstawie przeprowadzonych pomiarów wilgotności można stwierdzić z pełną odpowiedzialnością, że mury czerpni powietrza zostały w ciągu półtora roku osuszone do oczekiwanego poziomu poniżej 4% masowych. W innych fragmentach murów podpiwniczenia Teatru Narodowego proces schnięcia również przebiega zgodnie z oczekiwaniami.
Raport z prac osuszających w szkole des Fins w Annecy.
Annecy, 12.05.1997 do Pana Mera Annecy (na ręce p. Dumollard) Hotel de Ville 74000 Annecy
Protokół nr 1 z pomiarów kontrolnych stanu zawilgocenia murów szkoły des Fins w Annecy (Górna Sabaudia, Francja) po pracach osuszających wykonanych w okresie od 19 do 22 lutego 1997r. metodą iniekcji krystalicznej autorstwa dr inż. Wojciecha Nawrota.
1. Proces suszenia metodą iniekcji krystalicznej wykonano promocyjnie w obecności i współudziale autora technologii dr inż. Wojciecha Nawrota oraz pana Huberta Pawłowskiego upoważnionego przez autora do stosowania tej technologii na terenie Francji.
2. Obiekt do przeprowadzenia wdrożenia Promocyjnego został wskazany przez służby techniczne Merostwa Annecy, w szczególności uzgodniony z panami: dyr. Miltgen i Dumollard. Zakres i forma wdrożeń została przedstawiona na spotkaniu w Merostwie l9 lutego w obecności zainteresowanych stron.
3. Prace osuszające wyżej wymienioną metodą wykonano na długości około 68 mb. w murach przybudówki dwóch klas przedszkolnych grupy “starszaków”.
4. Stan zawilgocenia obiektu przed wykonaniem prac według wykonanych pomiarów, wskazywał na bardzo duże nawilgocenie murów zawierające się w przedziale l2-l5 % masowych. Objawiało się to murszeniem tynków w strefie przyziemia i podłóg, rozprzestrzenianiem się zapachu stęchlizny wewnątrz pomieszczeń klasowych. Obiekt będący przedmiotem prac osuszających został zbudowany w okresie wczesnopowojennym o przypadkowych rozwiązaniach konstrukcyjnych i z materiałów różnorodnych: w strefie przyziemia z bloczków betonowych pełnych (lub wylewki betonowej), natomiast w wyższych partiach z pustaków betonowych.
5. W dniu 11 maja 1997 r. przeprowadzono kontrolne badania stanu nawilgocenia murów metodą nie niszczącą, przy użyciu dialektycznego miernika wilgoci PWM-3, oraz pobrano do badań laboratoryjnych 10 próbek charakterystycznych punktów muru tego obiektu. Próbki pobrano w postaci nawierciny z głębokości do l0 cm od lica muru (…) W pobliżu tych samych miejsc, dokonano pomiarów nieniszczących wilgotności. Wyniki badań laboratoryjnych wykonanych w Instytucie Budownictwa Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, zostaną przesłane do pana Huberta Pawłowskiego w przeciągu l4 dni. Badania laboratoryjne będą wykonane metodą suszarkowo-wagową (jest to najbardziej wiarygodna metoda pomiaru nawilgocenia murów, wykazująca w sposób bezpośredni stan zawartości wody niezwiązanej w badanej próbce). Na podstawie oceny wizualnej osuszonych murów, oraz na podstawie przeprowadzonych badań nieniszczących stanu zawilgocenia metrów, można już obecnie stwierdzić, że proces suszenia murów w ciągu trzech miesięcy od chwili wykonania izolacji poziomej metodą iniekcji krystalicznej postępuje prawidłowo i że wilgotność murów obniżyła się znacząco, z początkowej od 12-15% do około 4-8% w chwili obecnej. Postęp suszenia murów ocenia się jako bardzo dobry i można oczekiwać, że w ciągu następnych trzech miesięcy wilgotność osuszanych murów osiągnie normatywny poziom poniżej 4%, a jej ustabilizowanie się na poziomie ca 2% nastąpi w okresie późniejszym.
6. Całkowite osuszenie murów nastąpi w ciągu dziewięciu miesięcy od daty zakończenia prac osuszających na obiekcie szkoły.
7. Użytkownik obiektu w okresie suszenia murów powinien współdziałać z wykonawcą w zakresie intensywnego wietrzenia i wentylacji pomieszczeń, oraz w zakresie prac rewaloryzacyjnych wykonywanych po osuszeniu murów.
Użytkownik obiektu nie może dokonywać napraw tynków przy użyciu szpachlówek gipsowych i zapraw cementowych w strefie dawnego zawilgocenia murów, oraz nie powinien dokonywać w tej strefie prac malarskich przy użyciu farb uszczelniających.
Arch. Hubert Pawłowski
Warszawa, 12.06.1997 do Pana Mera Annecy (na ręce p. Dummollard) Hotel de Ville 74000 Annecy
W nawiązaniu do zobowiązań podanych w punkcie 5 protokołu nr 1 z dnia 12.05.1997 r. sporządzonego w Annecy, przedstawiam poniżej wyniki badań laboratoryjnych próbek pobranych z murów w celu stwierdzenia stanu ich zawilgocenia po okresie trzech miesięcy od wykonania promocyjnego osuszenia metodą iniekcji krystalicznej w budynku szkoły des Fins w Annecy. Metoda laboratoryjna ustalania aktualnego poziomu zawilgocenia murów polegająca na wagowym ustaleniu ilości wody zawartej w pobranych próbkach zawierciny murów w różnych miejscach – nazwana metodą ustalania procentowego zawilgocenia materiałów budowlanych.
Z murów szkoły pobrano 12 maja br. 10 próbek muru z różnych miejsc, w każdym przypadku ponad wytworzoną blokadę przeciwwilgociową. Wyniki badań zawilgocenia przedstawiają się następująco (nr próbki/procent zawilgocenia): 1 / 2,15 ; 2 / 0,93 ; 3 / 2,15 ; 4 / 3,75 ; 5 / 4,68 ; 6 / 0,82 ; 7 / 4,50 ; 8 / 2,13 ; 9 / 3,64 ; 10 / 2,33.
Powyższe wyniki zawilgocenia próbek należy uznać za bardzo korzystne z punktu widzenia efektywności procesu suszenia murów po założeniu poziomej izolacji przeciwwilgociowej. Jeśli przypomnę, że początkowa wilgotność murów w tych samych miejscach przed osuszaniem wynosiła przeciętnie od 12-15 % – to wynik suszenia w ciągu trzech miesięcy jest bardzo dobry i zmierza do oczekiwanego poziomu około 2 % wilgoci.
dr inż. Wojciech Nawrot